Reinventing University
พลิกโฉมการเรียนรู้สู่ยุค Post Normal: โครงการ Reinventing University มจธ.
ในยุคที่เทคโนโลยีและวิถีชีวิตปรับเปลี่ยนอย่างไม่หยุดนิ่ง โลกแห่งการศึกษาเองก็กำลังก้าวสู่บทใหม่แห่งการเปลี่ยนแปลง เพื่อเป้าหมายในการสร้างบัณฑิตที่พร้อมสำหรับอนาคต และตอบสนองต่อโลกในยุคปกติใหม่ (New Normal) และหลังปกติใหม่ (Post Normal) เราจำเป็นต้อง “พลิกโฉม” (Reinventing) กระบวนการเรียนรู้
นี่คือภารกิจหลักของ “โครงการพลิกโฉมมหาวิทยาลัย” (Reinventing University) ของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) ซึ่งมุ่งเน้นการสร้างบัณฑิตที่พร้อมสำหรับอนาคต โดยมีภารกิจหลักคือการพลิกโฉมกระบวนการเรียนรู้ให้ตอบสนองต่อยุคสมัยใหม่ ภายใต้โครงการวิจัยขนาดใหญ่ “การศึกษาวิจัย รูปแบบการจัดการเรียนการสอนวิชาศึกษาทั่วไปในยุคปกติใหม่ กรณีศึกษา การจัดการเรียนรู้แบบผสมผสาน เพื่อสร้าง ทักษะชีวิตยุคหลังปกติใหม่ ในบริบทมหาวิทยาลัยเทคโนโลยี”
นวัตกรรมแพลตฟอร์ม SoLA Anywhere
หนึ่งในภารกิจสำคัญของโครงการ คือการสร้างนวัตกรรมด้วยการพัฒนาแพลตฟอร์มการจัดการเรียนการสอนรูปแบบใหม่ ที่ใช้แนวคิดแบบ Liberal Education ร่วมกับการเรียนรู้แบบผสมผสาน (Blended Learning) โดยได้ร่วมมือกับ บริษัท Conicle จำกัด ผู้นำด้านแพลตฟอร์มการเรียนรู้ดิจิทัล เพื่อพัฒนา Online Learning Platform ที่สนับสนุนการเรียนการสอนแบบ Micro Credentials (MC) ที่มีประสิทธิภาพ ช่วยให้ผู้เรียนสามารถเข้าศึกษาและออกแบบหน่วยความรู้ที่ต้องการได้ด้วยตนเอง
ผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมคือแอปพลิเคชันและแพลตฟอร์ม “SoLA Anywhere” ซึ่งเป็นระบบการจัดการเรียนรู้ (LMS) ภายใต้การดูแลของคณะศิลปศาสตร์ (SoLA) ที่มาพร้อมวิสัยทัศน์ “LEARN: anywhere anytime anydevice” แพลตฟอร์มนี้บรรจุสาระการเรียนรู้จากรายวิชาศึกษาทั่วไป ครอบคลุมด้านการคิด การสื่อสาร ภาษาศาสตร์ สังคมศาสตร์ และการใช้ชีวิตอย่างมีความสุข โดยผสานคอร์สเรียนจาก ConicleX ที่เน้นการพัฒนา Soft Skill เข้ากับ Module การเรียนรู้ย่อยๆ ทำให้นักศึกษาได้เห็นเส้นทางการเรียนรู้ (Learning Pathway) ของตนเองอย่างชัดเจน
กระบวนการเรียนรู้และวิจัย
โครงการนี้เป็น “งานวิจัยเชิงปฏิบัติการ” ที่มุ่งเปลี่ยนรูปแบบการสอนโดยใช้แนวคิด Constructionism เน้นให้ผู้เรียนสร้างความรู้ด้วยตนเองผ่านประสบการณ์จริง ภายใต้กรอบแนวคิดของ มจธ. ในการสร้าง “กำลังคนที่เรียนรู้ (Learning Worker)” ที่มีคุณลักษณะเป็น “Versatilist” คือ มีความสามารถลึกซึ้งทั้งด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และมนุษยศาสตร์ จริยธรรม ความคิดสร้างสรรค์ และนวัตกรรม
เพื่อให้บรรลุเป้าหมายนี้ ได้ใช้โมเดลการเรียนรู้และพัฒนาแบบ 10:20:70 ประกอบด้วย:
10% การเรียนรู้จากความรู้วิชาการ (Formal Training)
20% การเรียนรู้จากการฝึกฝนภายใต้การดูแลของอาจารย์ (Feedback and Coaching)
70% การเรียนรู้ผ่านการปฏิบัติหรือการทำงานจริง (Experience Learning)
โดยกระบวนการวิจัยแบ่งออกเป็น 3 ช่วงหลัก คือ การออกแบบและพัฒนาระบบ, การวิจัยเชิงปฏิบัติการนำระบบไปใช้จริง และการติดตามประเมินสมรรถนะนักศึกษา
ผลลัพธ์และข้อค้นพบสำคัญ
จากการดำเนินงานวิจัยกับกลุ่มเป้าหมายนักศึกษาและคณาจารย์ เราได้ข้อค้นพบที่สำคัญ 5 ประการ ดังนี้:
ความพร้อมของผู้เรียน: นักศึกษายังต้องการการสนับสนุนในการเรียนรู้แบบมีปฏิสัมพันธ์เป็นกลุ่ม (Team learning) และการจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นด้วยตนเอง
มุมมองต่อทักษะ: นักศึกษามองว่าทักษะกลุ่ม “ดีและงาม” (เช่น การทำงานร่วมกับผู้อื่น, การสื่อสาร) สำคัญที่สุดในการเรียนมหาวิทยาลัย และทักษะที่สำคัญที่สุดต่อชีวิตคือ “ความสามารถที่จะมีความสุขในตนเองได้ทุกวัน”
บทบาทของอาจารย์: หัวใจสำคัญคือ “ปรัชญาการเรียนรู้ของผู้สอน” การเปลี่ยนบทบาทจาก “ผู้บรรยาย” เป็น “Facilitator” หรือ “Coach” ต้องเกิดจากการเปลี่ยน “ความเชื่อ” ไม่ใช่แค่เปลี่ยน “เทคนิค” การสอน
การประเมินผล: การประเมินเพื่อพัฒนา (Formative Assessment) เป็นกลไกที่สำคัญอย่างยิ่งยวดต่อการพัฒนาสมรรถนะ
การจัดการทรัพยากร: ไม่มีแพลตฟอร์มใดที่ตอบโจทย์ทุกอย่าง ทีมออกแบบจำเป็นต้อง “ผสมผสานแพลตฟอร์มที่หลากหลาย” เพื่อให้เหมาะกับกระบวนการเรียนรู้
ผลผลิตและผลลัพธ์สู่ความยั่งยืน
โครงการนี้ได้ส่งมอบผลผลิตที่เป็นรูปธรรม ได้แก่ แพลตฟอร์ม SoLA Anywhere ที่ผ่านการประเมินผลจากการใช้งานจริง, รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ และผลงานวิชาการ 4 เรื่อง เพื่อต่อยอดองค์ความรู้
“SoLA Anywhere” ได้สร้างผลลัพธ์ที่ยั่งยืน โดยเป็นแนวทางที่ชัดเจนในการพัฒนาระบบการศึกษาด้วยแพลตฟอร์มอินเตอร์แอคทีฟ สร้างองค์ความรู้และแนวปฏิบัติที่ดี (Best Practices) สำหรับการเรียนรู้แบบผสมผสาน และได้สร้างต้นแบบอาจารย์ที่มีสมรรถนะสูง นี่คือบทพิสูจน์ว่าพื้นที่ Sandbox ของโครงการ Reinventing University สามารถสร้างบัณฑิตที่พร้อมปรับตัวและเรียนรู้สำหรับโลกยุคหลังปกติใหม่ได้อย่างแท้จริง